คาดหวังอะไร ? กับการสร้างธุรกิจครอบครัวขึ้นมา .คำถามที่ผู้ประกอบการหลายคนคงมีคำตอบในใจกันบ้างประมาณหนึ่ง และ คำถามนี้ต้องการคำตอบที่ชัดเจนมาก ๆ ก่อนเริ่มต้นลงมือสร้างธุรกิจครอบครัว การเป็นส่วนหนึ่งในธุรกิจครอบครัวของสมาชิกครอบครัวนั้น ถ้าเป็นผู้ก่อตั้งธุรกิจแน่นอนการสร้างธุรกิจจากน้ำพักน้ำแรงไม่ใช่เรื่องที่ง่ายเลย การลองผิดลองถูก ความล้มเหลวหลายครั้ง ล้วนเป็นประสบการณ์ที่มีค่ามาก เมื่อมีลูกหลานที่พร้อมเข้ามาทำงาน และเมื่อต้องถึงเวลาส่งมอบ ผู้ก่อตั้งมักมี หลายอารมณ์ในการส่งต่อธุรกิจตั้งแต่อารมณ์ “หวง” ธุรกิจที่ตัวเองได้สร้างขึ้นจนแทบจะไม่อยากปล่อยมือ มีอารมณ์ “ห่วง” ธุรกิจว่าถ้าเราส่งต่อไปแล้ว ธุรกิจของเรายังจะต่อยอดความเจริญเติบโตได้หรือไม่ ลูก ๆ เราจะ “หวง” ธุรกิจแบบที่เราหวงหรือไม่
ในรุ่นลูกที่เกิดมาในครอบครัวที่ทำธุรกิจครอบครัวมีหลายอารมณ์เช่นกัน เพราะการเกิดมาและการเติบโตขึ้นมาของลูก ๆ ต้องดูว่าอยู่ในช่วงไหนของธุรกิจ ทายาทที่เกิดมาในช่วงที่พ่อแม่ อยู่ในช่วงปากกัดตีนถีบ ช่วงล้มลุกคลุกคลาน ลูก ๆ อาจไม่ได้เรียนสูงเพราะไม่มีเงินส่งเสีย บางครอบครัวลูก ๆ ต้องเข้ามาช่วยงานแล้ว ทำให้หลายครอบครัวลูก ๆ มักเห็นความยากลำบากและมีความลึกซึ้งกับธุรกิจมากกว่าทายาทที่เกิดมาในช่วงที่ธุรกิจประสบผลสำเร็จแล้ว ลูก ๆ มีทุกอย่างที่ต้องการ หรือที่เรามักจะพูดว่า “คาบช้อนเงินช้อนทองออกมา” เป็นเจ้าคนนายคนตั้งแต่เด็ก
ไม่ว่าเราจะเป็นสมาชิกครอบครัวในรุ่นบุกเบิก หรือ รุ่นที่ 2 หรือ 3 เมื่อถามคำถามที่ว่า เราคาดหวังอะไรจากธุรกิจครอบครัวของเรา คำตอบก็จะมีหลากหลายซึ่งอยู่บนพื้นฐานของประวัติธุรกิจครอบครัว ของช่วงชีวิตธุรกิจ หรือของประสบการณ์ที่ลูกหลานแต่ละคนเจอมา จากประสบการณ์ที่ได้พูดคุยกับเจ้าของธุรกิจมาหลายครอบครัวมักจะพูดคล้ายกันว่า ไม่อยากให้ลูก ๆ มีการทะเลาะกันเหมือนรุ่นพ่อจนทำให้ครอบครัวต้องแยกจากกันมองหน้ากันไม่ติด ถามทายาทรุ่นที่ 2 คำตอบมีหลากหลายเช่น อยากเข้ามาช่วยธุรกิจต่อจากพ่อ แต่ไม่ทำงานหักโหมเหมือนพ่อ หรือเป็นห่วงลูกหลานจะมีความสามัคคีกันอยู่หรือเปล่า ในขณะที่หลายคนเดินออกจากธุรกิจไปหาหนทางของตัวเองเพราะทำไมมันชั่งวุ่นวายจริง
ข้อมูลที่เราได้เข้าไปเป็นที่ปรึกษาให้ธุรกิจครอบครัวมามากมาย จึงขอสรุปประเด็นสำคัญของความคาดหวังของสมาชิกครอบครัวต่อธุรกิจครอบครัว เห็นอาการต่าง ๆ มากมายของความคาดหวังที่ต้องมีการจัดการอยากมีระบบ
ความคาดหวังเรื่องครอบครัว
ทุกครอบครัวจะพูดเป็นเสียงเดียวกันว่าอยากให้สมาชิกครอบครัวมีความรัก ความสามัคคีซึ่งกันและกัน ประสบการณ์ได้พิสูจน์มาว่าเมื่อครอบครัวมีธุรกิจมีสมาชิกเพิ่มมากขึ้น เริ่มมีผลประโยชน์เข้ามาเกี่ยวข้อง ความขัดแย้งมักจะตามมา หลายครอบครัวต้องแยกจากกัน ทะเลาะฟ้องร้องเป็นคดีความกัน เรื่องครอบครัวจึงเป็นเรื่องของอารมณ์ความรู้สึกที่จะต้องมีการจัดการที่มีความละเอียดอ่อน บางครั้งครอบครัวต้องให้ที่ปรึกษาที่มีความชำนาญด้านนี้มาช่วยสร้างกฎระเบียบให้ เนื่องจากครอบครัวมักไม่คุยกันเอง ประเด็นสำคัญเรื่องครอบครัวอยู่ที่ ครอบครัวเมื่อแตกสลายแล้วยากที่จะกลับมาเหมือนเดิม แต่ธุรกิจล้มเรายังสามารถสร้างธุรกิจได้ใหม่
ความคาดหวังเรื่องธุรกิจ
ในรุ่นผู้ก่อตั้งที่สร้างธุรกิจมากับมือ อารมณ์ความหวงธุรกิจมีอยู่เต็มเปี่ยม จึงหวังว่าลูก ๆ จะต้องหวงธุรกิจเหมือนพ่อ ในขณะที่ลูก ๆ อาจไม่มีอารมณ์นั้น จึงเกิดเป็นช่องว่าง เกิดสุญญากาศขึ้นและกระทบกระทั่งกันในที่สุด ดังนั้นการจัดการความคาดหวังเรื่องธุรกิจจะต้องมีการสร้างข้อตกลงบนความถูกต้องเท่านั้น ความถูกต้องนี้เป็นเรื่องของการวางธุรกิจปูทางสู่ความเป็นมืออาชีพ เพราะธุรกิจไม่ใช่มีแค่สมาชิกครอบครัว ยังมีคนนอกที่เป็นพนักงานของเราอยู่ในนั้นด้วย
ความคาดหวังเรื่องความเป็นเจ้าของธุรกิจครอบครัว
แน่นอนธุรกิจที่ครอบครัวสร้างขึ้นมาจนมั่งคั่งเป็นอู่ข้าวอู่น้ำที่เลี้ยงดูความเป็นอยู่สมาชิกครอบครัวทุกคน สมาชิกมักจะตอบเป็นเสียงเดียวกันว่า เรารักษาธุรกิจของเราให้ยั่งยืนสืบทอดสู่ลูกหลาน จากรุ่นสู่รุ่นมีอายุยืนยาวเป็น 100 ปีเหมือนหลายธุรกิจในโลกนี้ เรื่องนี้เป็นเรื่องที่ต้องมีการจัดการที่ต้องนำกฎหมายเข้ามาช่วยในเรื่องต่าง ๆ เช่น ข้อตกลงการไม่ขายหุ้นสู่คนนอก การทำพินัยกรรม การทำสัญญาผู้ถือหุ้นเป็นต้น เพื่อการส่งต่อธุรกิจได้อย่างราบรื่น
